حسابداری یک سیستم است که در آن فرآیند جمع‌آوری، طبقه‌بندی، ثبت، خلاصه کردن اطلاعات، تهیه صورت های مالی و گزارش‌های حسابداری در شکل‌ها و مدل‌های خاص انجام می‌گیرد. به این ترتیب، افراد ذینفع درون‌سازمانی مثل مدیران سازمان و یا برون‌سازمانی مثل بانک‌ها، مجامع عمومی سازمان‌های موردنظر و یا مقامات مالیاتی می‌توانند از اطلاعات حسابداری استفاده کنند. به بیان ساده، حسابداری ابزاری است که موقعیت مالی یک سازمان اطلاعاتی را مشخص می‌کند.
فهرست مطالب
- حسابداری
- حسابداری چیست؟
- اهمیت حسابداری
- چرا حسابداری مهم است؟
- آشنایی با رشته حسابداری
- انواع نرم افزارهای حسابداری
- معرفی شغل حسابداری
- شاخه های حسابداری در انواع واحدهای اقتصادی
- شاخه‌های حسابداری
- حوزه‌های کاری حسابداران
- 6 مهارت لازم یک حسابدار
- 7 مورد از مهم ترین وظایف حسابدار
- استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری
اگر آموزش حسابداری را آغاز کنید، در اصل شروع به آموختن این زبان تخصصی کرده‌اید. با یادگیری این زبان می‌توانید عملیات مالی هر سازمان را بفهمید و با آن ارتباط برقرار کنید؛ زیرا اطلاعات مورد نیاز اغلب سازمان‌ها بسیار شبیه به هم هستند و می‌توان آن‌ها را در سه دسته اصلی طبقه‌بندی کرد: اطلاعات عملیاتی، اطلاعات حسابداری مالی و اطلاعات حسابداری مدیریتی. در این مقاله به شرح وظایف حسابدار، مهارتهای حسابدار و معرفی شغل حسابداری خواهیم پرداخت.
حسابداری چیست؟
حسابداری فرآیند ثبت، طبقه‌بندی و خلاصه کردن معاملات مالی است. در حقیقت حسابداری وظیفه ارزیابی، ثبت، پردازش و تجزیه و تحلیل اطلاعات مالی انواع سازمان‌ها و شرکت‌ها را بر عهده دارد. (به این معنا که تصویر واضحی از سلامت مالی سازمان و عملکرد آن ارائه می‌دهد و می‌تواند به عنوان کاتالیزوری برای مدیریت منابع و رشد استراتژیک باشد. این قسمت حذف شود) حسابداری راهی برای کنترل سلامت مالی، ارزیابی دارایی‌های مالی، بدهی‌ها و همینطور جریان نقدی سازمان است که نتایج فعالیت‌های اقتصادی را بررسی کرده و این اطلاعات را در قالب گزارش ارائه می‌کند.
اهمیت حسابداری
اطلاعات حسابداری، عملکرد مالی یک کسب و کار را نشان می‌دهد. این اطلاعات نشان می‌دهد که تجارت مورد نظر با سود یا ضرر مواجه است. حسابداری علاوه بر ایفای نقش کلیدی در ارائه شفافیت برای ذی‌نفعان، همچنین تصمیمات آگاهانه با تکیه بر داده‌ها را تضمین می‌کند. تمامی کسب و کارها اعم از کوچک تا بزرگ جهت مدیریت سوابق مالی و مالیات خود، به یک سیستم حسابداری حرفه‌ای نیاز دارند.
چرا حسابداری مهم است؟
اطلاعات حسابداری، عملکرد مالی یک کسبوکار را نشان می‌دهد. این اطلاعات نشان می‌دهد که تجارت مورد نظر با سود یا ضرر مواجه است. حسابداری علاوه‌بر ایفای نقش کلیدی در ارائه شفافیت برای ذی‌نفعان، همچنین تضمین می‌کند که تصمیمات آگاهانه با پشتوانه داده‌ها اتخاذ می‌شود.
آشنایی با رشته حسابداری
امروزه حسابداری یکی از شغل‌های مهم در دنیای تجارت محسوب می‌شود. تمامی کسب و کارها به یک حسابدار نیاز دارند. به‌همین دلیل، افراد زیادی تصمیم می‌گیرند دوره‌های پیشرفته آموزشی رشته حسابداری را در سطوح عالی سپری کنند تا در آینده شانس بیشتری برای بازار کار حسابداری داشته باشند.
در ایران نیز شغل حسابداری، پرطرفدار است. در سال‌های اخیر با توجه به تغییرات قوانین مالیاتی، حسابداری جایگاه بالاتری پیدا کرده است. بنابراین، حسابدار در ابتدا باید با اصول حسابداری آشنا شود، بعد با توجه به نیاز بازار نسبت به آموزش نرم‌افزارهای این رشته اقدام کند
انواع نرم افزارهای حسابداری
- نرم افزار حسابداری بازرگانی
- نرم افزار حسابداری خدماتی
- نرم افزار حسابداری تولیدی
- نرم افزار حسابداری پیمانکاری
- نرم افزار حسابداری شخصی
معرفی شغل حسابداری
یک حسابدار به‌طور معمول اطلاعات مالی را ثبت و گزارشات مالی را تهیه و به مدیریت شرکت یا مراجع قانونی ارائه می‌کند. حسابداران، داده‌های اولیه را از روی اسناد و مدارک در دفاتر و نرم‌افزارهای حسابداری، ثبت و به آن‌ها نظم می‌بخشند. محصول نهایی کار یک حسابدار، گزارشات و صورت‌های مالی است که مبنای تصمیم‌گیری ذی‌نفعان (مدیران، مجامع عمومی شرکت‌ها و موسسات، سرمایه‌گذاران و دولت) می‌باشد.
نکته مهم
به خاطر داشته باشید زمانی اطلاعات مالی برای استفاده كنندگان مفيد است كه صحیح و قابل اتکا باشد.
شاخه های حسابداری در انواع واحدهای اقتصادی
یکی از عوامل موثر بر نحوه حسابداری هر واحد اقتصادی، هدف فعالیت آن است. واحدهای اقتصادی از نظر هدف فعالیت به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند که در ادامه به توضیح آن‌ها خواهیم پرداخت.
1. واحدهای انتفاعی
2.واحدهای غیرانتفاعی
1. واحدهای انتفاعی
هر واحد اقتصادی که با هدف کسب سود و منفعت مادی تشکیل شود، یک واحد انتفاعی محسوب می‌شود. واحد انتفاعی مثل شرکت فولاد ایران می‌تواند تحت مالکیت بخش عمومی بوده و یا مثل شرکت‌های تعاونی مصرف که در اختیار بخش خصوصی است.
2. واحدهای غیر انتفاعی
هر واحدی که هدف از تشکیل آن کسب منفعت مادی برای مالکان آن نباشد، واحد غیرانتفاعی محسوب می‌گردد. واحدهای غیرانتفاعی ممکن است در قبال ارائه کالا یا خدمات، وجه دریافت نمایند؛ مانند مدارس و دانشگاه‌های غیرانتفاعی. همچنین ممکن است در قبال ارائه خدمات و کالا وجهی دریافت نکنند مانند بنیادهای خیریه و … .
شاخه‌های حسابداری
بسیاری از حسابداران بسته به نوع سازمان‌هایی که برایشان کار می‌کنند، دارای تخصص و تجربه مناسب با حوزه فعالیت خود هستند؛ به‌عنوان مثال، بعضی در حوزه بیمه، برخی در حوزه تولید و برخی نیز در حوزه پیمانکاری و موارد دیگر فعالیت دارند. حسابداری شامل موارد زیر می‌شود:
| حسابداری مدیریت | یک حسابدار مدیریت، وظیفه ارائه گزارش قیمت تمام شده محصول، میزان تولید و هزینه‌های کسب و کار را دارد. همچنین بررسی ظرفیت تولید محصولات و تجهیزات کارخانه را هم بر عهده دارد. |
| حسابداری مالی | این نوع حسابداران برای تهیه و تنظیم صورت‌های مالی، می‌توانند از نرم‌افزارهای مالی مخصوص این کار استفاده کنند. در واقع همان شیوه رایج ثبت در دفتر روزنامه، تراز مالی، صورت سود و زیان و … را حسابداران مالی برعهده دارند. |
| حسابداری بهای تمام شده | در این نوع حسابداری کلیه هزینه‌های مربوط به خدمات یا محصولات محاسبه می‌شوند. با محاسبه هزینه‌های مربوط به ساخت و تولید محصولات یا خدمات، بهای تمام شده آن‌ها مشخص می‌شود. حسابدار بهای تمام شده در تلاش است تا با تعیین هزینه‌های موجود در کسب و کار به مدیریت در تصمیم‌گیری کمک کند. |
| حسابداری دولتی | در این نوع حسابداری، تمامی هزینه‌های دولتی محاسبه و کنترل می‌شوند. درواقع دولت این حسابداران را آموزش می‌دهد تا هزینه‌های خود را مدیریت و کنترل کند. در این شاخه از حسابداری، تصمیمات و محاسبات حسابداران نقش موثری در ارائه هزینه‌های دقیق به مجلس برای تعیین بودجه دارد. |
| حسابداری صنعتی | یک حسابدار صنعتی، وظیفه برآورد هزینه‌های تمام شده محصول و برآورد فروش را برعهده دارد. |
| حسابداری مالیاتی | از مهم‌ترین وظایف این حسابدارها، می‌توان به تهیه و تنظیم اظهارنامه‌های مالیاتی مطابق با مقررات اشاره کرد. همچنین محاسبه میزان مالیات، جرائم و بخشودگی‌های آن از وظایف حسابداری مالیاتی است. این نوع حسابداران نقش موثری در کاهش هزینه‌های مالیاتی کسب و کارها دارند. |
| حسابداری فروشگاهی | یکی دیگر از شاخه‌های حسابداری است که کنترل کلیه امور مربوط به فروشگاه‌ها را برعهده دارد. این امور، شامل وضعیت چک‌ها، بدهی‌ها، بستانکاری‌ها و موجودی اجناس در فروشگاه و انبار و … می‌شوند. |
| حسابداری قانونی | این شاخه از علم حسابداری که به حسابداری پزشکی قانونی هم معروف است، تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌ها را برعهده دارد. این کار در رسیدگی به پرونده‌های دادگاهی شرکت بسیار موثر است. در واقع مسائل مالی مربوط به دعاوی دادگاهی و حل و فصل آن بر عهده حسابدار قانونی است. |
| حسابداری بودجه‌ای | همانطور که از عنوان این شاخه از حسابداری پیداست، تنظیم بودجه کسب و کارها بر اساس فعالیت‌های مالی را انجام می‌دهد. در واقع یکی از شاخه های حسابداری است که عملیات‌های سال مالی آینده را بررسی و تدوین می‌کند. |
| حسابرسی | حسابرسی وظیفه بررسی و ارزیابی صورت‌های مالی تهیه شده توسط حسابدار را برعهده دارد. در حقیقت می‌توان گفت که حسابرس به نوعی فعالیت‌های حسابدار را بررسی نهایی می‌کند. |
حوزه‌های کاری حسابداران
بسیاری از حسابداران بسته به نوع سازمان‌هایی که برایشان کار می‌کنند، دارای تخصص و تجربه مناسب با حوزه فعالیت خود هستند؛ به‌عنوان مثال، بعضی در حوزه بیمه، برخی در حوزه تولید و برخی نیز در حوزه پیمانکاری و موارد دیگر فعالیت دارند.
6 مهارت لازم یک حسابدار
تمامی حسابداران به مهارت و دانش نیاز دارند تا بتوانند کارهای خود را به‌دقت انجام دهند. برخی از مهارت های یک حسابدار عبارت است از:
- قدرت تجزیه و تحلیل مسائل
- توانایی مدیریت زمان
- دقت و توجه به جزئیات
- مهارت ریاضیات و فناوری اطلاعات
- قدرت سازماندهی
- قابل اعتماد بودن و رازداری
1. قدرت تجزیه و تحلیل مسائل
قدرت تجزیه و تحلیل مسائل و به‌دنبال آن تهیه گزارش‌های مالی، مهم‌ترین وظایف هر حسابدار است. حسابدار با داشتن این مهارت می‌تواند اطلاعات مهم را از داده‌های خام استخراج کند. در تمامی ابعاد این شغل، از پر کردن اظهارنامه مالیاتی گرفته تا حسابرسی داده‌ها و یافتن اشتباهات و تخلفات، به این مهارت نیاز است.
2. توانایی مدیریت زمان
اولویت‌بندی و مدیریت زمان از مهم‌ترین مهارت‌هایی است که یک حسابدار باید داشته باشد. در زمان‌هایی مثل پایان سال و زمان بستن حساب‌ها یا زمان ارائه اظهارنامه، بهدلیل حجم بالای کار اهمیت مدیریت زمان به اوج خود می‌رسد. مدیریت زمان موجب می‌شود کارها به بهترین شکل ممکن و در زمان معین انجام گیرد.
3. دقت و توجه به جزئیات
توجه به جزئیات برای اطمینان از ثبات و دقت در گزارش‌های مالی لازم است. این مهارت به حسابدار امکان می‌دهد تا داده‌های مالی را به‌دقت وارد سیستم کند و در زمان مشخص بتواند صورت‌های مالی و گزارش‌های دقیقی را استخراج کند.
4. مهارت ریاضیات و فناوری اطلاعات
حسابداری از اعداد به همراه مجموعه‌ای از فرمول‌های ریاضی استفاده می‌کند اما به دانش پیشرفته ریاضیات نیاز نخواهد بود. برای موفقیت در حسابداری کافی است به اصول مربوط به جمع، تفریق، ضرب و تقسیم آگاهی داشته باشید و نیازی به دانستن دیفرانسیل، انتگرال و معادلات پیچیده نیست. در گذشته، تنها ابزار مورد استفاده حسابداران، ماشین حساب بود. امروزه کامپیوتر به‌عنوان ابزار اصلی برای حسابداران مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین، حسابداران باید در استفاده از کامپیوتر از مهارت کافی برخوردار باشند.
5. قدرت سازماندهی
قدرت سازماندهی یکی از ویژگی‌های مهم حسابدار در یک سازمان است. یک حسابدار موفق با استفاده از مهارت سازماندهی می‌تواند اطلاعات دریافتی را به‌درستی طبقه‌بندی کرده و مورد بررسی قرار دهد. به این ترتیب، در بسیاری از مسائل شرکت نقش موثری داشته باشد.
6. قابل اعتماد بودن و رازداری
یک حسابدار بهدلیل اطلاع از جزئی‌ترین درآمدها و هزینه‌های شرکت و نیاز صاحبان و سهامداران شرکت باید فردی قابل اعتماد و رازدار باشد.
7 مورد از مهم ترین وظایف حسابدار
✅ ثبت اسناد حسابداری در دفاتر و یا نرم افزار (امروزه نرم‌افزار حسابداری جای دفاتر را گرفته است).
✅ ثبت اطلاعات کارکنان، محاسبه حقوق و دستمزد ماهیانه، پرداخت وجه و صدور فیش حقوقی.
✅ تهیه و بررسی صورت‌های مالی و کسب اطمینان از درستی و انطباق آن‌ها با قوانین و مقررات مالی و محاسباتی جاری کشور.
✅ محاسبه بدهی مالیاتی، تهیه اظهارنامه مالیاتی و نظارت بر پرداخت صحیح و به‌موقع مالیات بر حقوق و مالیات بر درآمد.
✅ ثبت درآمدها و هزینه‌های شرکت، کنترل صورت سود و زیان و ارائه گزارش‌های دوره‌ای در این خصوص به مدیریت.
✅ ارزیابی عملیات مالی و پیشنهاد بهترین روش‌ها به مدیریت.
✅ ارائه پیشنهاد و راهکار برای کاهش هزینه، افزایش درآمد و بهبود سود.
استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری
حسابداری به‌عنوان زبان تجارت، اطلاعات مالی مربوط به یک کسبوکار را به استفاده کنندگان مختلف ارائه می‌دهد. نیاز اطلاعاتی استفاده کنندگان به نوع تصمیماتی که اتخاذ می‌کنند بستگی دارد. افرادی که اداره عملیات واحد اقتصادی را به عهده دارند، به اطلاعاتی نیاز دارند تا آن‌ها را در بهبود عملیات و افزایش کارآیی کمک نماید.
برای مثال، مدیران برای تعیین قیمت فروش محصولات خود به اطلاعات هزینه‌های تولید و بهای تمام‌شده کالاها نیاز دارند. این گروه از استفاده کنندگان را اصطلاحا استفاده کنندگان درون‌سازمانی می‌نامند. به سایر استفاده کنندگان گزارش‌های حسابداری، استفاده کنندگان برون‌سازمانی گفته می‌شود.
1. استفاده کنندگان درون سازمانی
هیئت مدیره، مدیر‌عامل، مدیران اجرایی، مدیران میانی و سرپرستان یک سازمان که در زمینه برنامه‌ریزی و کنترل عملیات واحد تجاری فعالیت می‌کنند، از استفاده کنندگان درون‌سازمانی محسوب می‌شوند. این افراد در هر سطح و جایگاهی که باشند، تنها به بخشی از اطلاعات دسترسی خواهند داشت و همه به یک نسبت نمی‌توانند از جزئیات مطلع شوند. برخی از این اطلاعات محرمانه بوده و فقط باید در اختیار مدیران ارشد قرار بگیرد.
حسابداران از طریق تهیه گزارش‌های مالی درون‌سازمانی به مدیران واحد اقتصادی کمک می‌کنند. گزارش‌های مالی در فواصل زمانی کوتاه تهیه می‌شوند و دربردارنده اطلاعات تفصیلی مورد نیاز برای مدیران است. حسابداری مدیریت شاخه‌ای از حسابداری است که گزارش‌های مالی درون‌سازمانی را تهیه کرده و در اختیار مدیران و گردانندگان عملیات قرار می‌دهد.
2. استفاده کنندگان برون سازمانی
استفاده کنندگان برون‌سازمانی، افراد خارج از سازمان هستند که می‌توانند از اطلاعات حسابداری استفاده کنند. این افراد معمولا دسترسی مستقیم به مدارک و اطلاعات مالی ندارند ولی علاقه دارند به‌طور منظم از وضعیت مالی و نتیجه فعالیت‌های سازمان آگاه شوند.
گزارش‌هایی که حسابداری در اختیار این افراد قرار می‌دهد، گزارش‌های برون‌سازمانی نامیده می‌شود. حسابداری مالی که شاخه‌ای از حسابداری است به تهیه و ارائه گزارش‌های مالی برای استفاده کنندگان برون‌سازمانی می‌پردازد. سرمایه‌گذاران، اعتباردهندگان و سازمان‌های دولتی از قبیل اداره دارایی، تامین اجتماعی، بورس اوراق بهادار و… عمده‌ترین گروه‌های استفاده کننده برون‌سازمانی به شمار می‌آیند.