احتمالاً برای شما هم پیش آمده که هنگام بازدید از وب‌سایت‌های گوناگون، با تبلیغات ویژه‌ای رو به رو شوید؛ تبلیغاتی که به حوزه فعالیت و علاقه شما مرتبط هستند و به نظر می‌رسد که برای شما طراحی شده‌اند. اما این کار، چطور اتفاق می‌افتد؟ تبلیغ کننده چه شناختی از موضوعات مورد علاقه‌تان دارد که تبلیغات مرتبط با آن را برایتان ارسال کند؟ تبلیغات مرتبط، بر اساس اطلاعات و داده‌های مربوط به شما تنظیم شده‌اند و به نمایش در می‌آیند.
این نوع تبلیغات، تنها یکی از کاربردهای گسترده هوش مصنوعی محسوب می‌شود. فعالیت‌های بسیار زیاد دیگری نیز وجود دارد که به واسطه این تکنولوژی امکان‌پذیر شده‌اند. برای آشنایی بیشتر با مفهوم هوش مصنوعی، لازم است با چیستی این مفهوم آشنا شوید و تعریف‌های گوناگون ارائه شده از آن را بدانید. در این مقاله درباره هوش مصنوعی و رویکردهای مختلف آن صحبت خواهیم کرد.
هوش مصنوعی چیست؟
هوش مصنوعی یا به عبارتی Artificial intelligence که امروزه با اصطلاح هوش مصنوعی AI نیز شناخته می‌شود، روشی نوین برای ساخت ابزارهایی هوشمند با الگوبرداری از هوش انسان می‌باشد. ابزاری که شبیه انسان فکر کند و به جای او تصمیم بگیرد. در حقیقت این فناوری همان ماشین برنامه‌نویسی شده به دست انسان است که با هدف سهولت در انجام امور روزمره طراحی شده است.
بسیاری از افراد، هوش مصنوعی را همچون رباتی در نظر می‌گیرند که به‌صورت فیزیکی قابل مشاهده می‌باشد. در حالی که در بیشتر موارد، این مفهوم در قالب پاسخی به رفتارهای انسان و برگرفته از علایق و گرایشات او ارائه می‌شود. هوش مصنوعی (هوش مصنوعی AI) شاخه‌ای گسترده از علوم کامپیوتر است و یکی از علوم میان رشته‌ای محسوب می‌شود. منظور از این مفهوم، ماشینی است که همانند انسان فکر کند و توانایی تقلید رفتار انسان را داشته باشد. چنین ماشینی می‌تواند وظایفی را انجام دهند که به هوش انسانی نیاز دارد.
آیا ماشین‌ها می‌توانند فکر کنند؟
در سال‌های جنگ جهانی دوم، نیروهای آلمانی برای رمزنگاری و ارسال ایمن پیام، از ماشین Enigma استفاده می‌کردند. در آن زمان آلن تورینگ، ریاضیدان و دانشمند انگلیسی، در تلاش برای شکست این کدها برآمد. کمتر از یک دهه بعد و برای بار دوم، تورینگ با یک سؤال ساده تاریخ را تغییر داد: «آیا ماشین‌ها می‌توانند فکر کنند؟»
مقاله تورینگ با عنوان «محاسبات ماشینی و هوش» در سال ۱۹۵۰، و پس از آن آزمایش تورینگ، هدف اساسی و چشم‌انداز این حوزه را تعیین کردند. هوش مصنوعی، در واقع، شاخه‌ای از علوم کامپیوتر است که سعی می‌کند به این پرسش تورینگ، پاسخ مثبت دهد؛ این موضوع، تلاشی برای تکرار یا شبیه‌سازی هوش انسان در ماشین‌ها است.
رویکردهای هوش مصنوعی
استوارت راسل و پیتر نورویگ، ۲ دانشمند علوم کامپیوتر، چهار رویکرد مختلف را بررسی کردند که به‌طور تاریخی زمینه هوش مصنوعی را تعریف کرده‌اند. این رویکردها عبارتند از:
- انسانی فکر کردن
- منطقی فکر کردن
- انسانی عمل کردن
- منطقی عمل کردن
دو ایده اول، یعنی انسانی فکر کردن و منطقی فکر کردن، مربوط به فرایندهای تفکر و استدلال هستند؛ در حالی که دو مورد بعدی (انسانی عمل کردن و منطقی عمل کردن)، با رفتار سر و کار دارند. در این رویکردها، نورویگ و راسل، بر عوامل منطقی رسیدن به بهترین نتیجه تمرکز دارند.
مزایا و معایب هوش مصنوعی چیست؟
همان طور که در پست‌های قبل اشاره کردیم، هوش مصنوعی (هوش مصنوعی AI) یکی از تکنولوژی‌های پرکاربرد است که به ساده‌سازی فرایندهای زیادی کمک می‌کند.
کاربردهای این تکنولوژی، از رتبه‌بندی صفحات وب گرفته تا طراحی لباس بر اساس سلیقه کاربران، بسیار متفاوت و گسترده است. منظور از هوش مصنوعی، ماشینی است که همانند انسان فکر کند و توانایی تقلید رفتار انسان را داشته باشد. دیدگاه‌های مختلفی پیرامون هوش مصنوعی وجود دارد. عده‌ای نسبت به این تکنولوژی بسیار خوش‌بین هستند و آن را نعمتی برای بهبود زندگی انسان‌ها می‌دانند. در مقابل، گروهی نیز هستند که معتقدند استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند برای انسان فاجعه بار باشد. برای پی بردن به دلایل وجود این دو نوع نگاه، لازم است مزایا و معایب این تکنولوژی را بشناسید. در این مطلب، برخی از معایب و مزایب تکنولوژی هوش مصنوعی را بررسی می‌کنیم.
مجال کمتر برای خطا و اشتباه
از آن جایی که تصمیماتی که توسط ماشین‌ها گرفته می‌شود بر اساس سوابق قبلی داده‌ها و مجموعه‌ای از الگوریتم‌ها است، احتمال خطا در این نوع تصمیم گیری کاهش پیدا می‌کند. این موضوع، دستاورد مهمی محسوب می‌شود؛ چرا که باعث می‌شود مشکلات پیچیده‌ای که به محاسبه دشوار نیاز دارند، بدون هیچ خطایی حل شوند. مجال کمتر برای خطا و اشتباه سازمان‌های تجاری پیشرفته، برای تعامل با کاربران، از دستیارهای دیجیتال استفاده می‌کنند. این کار موجب صرفه جویی در وقت و ارائه خدمات بهتر و سریع‌تر به کاربران می‌شود.
تصمیم گیری درست
این که ماشین‌ها، فاقد هر گونه احساسی هستند، باعث می‌شود که کارآیی آن‌ها افزایش پیدا کند؛ چرا که می‌توانند در یک بازه زمانی کوتاه، تصمیم درست را بگیرند. بهترین نمونه در مورد این ویژگی، استفاده از ماشین‌ها در مراقبت‌های پزشکی است. ادغام ابزارهای هوش مصنوعی در بخش مراقبت‌های پزشکی، با به حداقل رساندن خطر تشخیص نادرست، کارایی اقدامات درمانی را بهبود می‌بخشد.
به کارگیری هوش مصنوعی در شرایط مخاطره آمیز
در برخی شرایط خاص که ایمنی انسان‌ها به خطر می‌افتد، می‌توان از ماشین‌هایی استفاده کرد که مجهز به الگوریتم‌های از پیش تعریف شده هستند. امروزه دانشمندان از ماشین آلات پیچیده برای بررسی شرایط خاصی مانند کف اقیانوس‌ها استفاده می‌کنند. این مورد، یکی از بزرگ‌ترین محدودیت‌هایی است که هوش مصنوعی برای غلبه بر آن به انسان کمک می‌کند.
امکان کار کردن به‌صورت مداوم
ماشین‌ها، بر خلاف انسان‌ها، خسته نمی‌شوند؛ حتی اگر مجبور باشند برای ساعت‌های متوالی کار کنند. این ویژگی ماشین‌ها، مزیت مهمی نسبت به انسان‌ها محسوب می‌شود که برای حفظ کارایی‌شان، هر از گاهی به استراحت نیاز دارند. درصورتی‌که کارایی ماشین‌ها، تحت تأثیر هیچ عامل خارجی قرار نمی‌گیرد و چیزی مانع از کار مداوم آن‌ها نمی‌شود.
معایب هوش مصنوعی هم به شرح زیر است:
هزینه بالای استفاده هوش مصنوعی ai
زمانی که هزینه‌های نصب، نگهداری و تعمیر سیستم‌های هوش مصنوعی را در کنار یکدیگر قرار می‌دهیم، این تکنولوژی، پیشنهاد گران قیمتی محسوب می‌شود. به‌صورتی که تنها افراد و گروه‌هایی که بودجه هنگفتی دارند، می‌توانند آن را اجرا کنند و مشاغل و صنایعی که بودجه کافی ندارند، پیاده‌سازی این تکنولوژی را در فرآیندها یا استراتژی‌هایشان دشوار می‌بینند.
وابستگی به ماشین‌ها
با افزایش وابستگی انسان به ماشین‌ها، به دوره‌ای می‌رسیم که کار کردن بدون کمک ماشین برای انسان دشوار می‌شود. همان طور که در گذشته نیز مشاهد کردیم، وابستگی انسان به ماشین‌ها، قطعاً افزایش پیدا خواهد کرد. بنابراین، به مرور زمان، توانایی‌های ذهنی و فکری انسان کاهش پیدا می‌کند.
جایگزینی مشاغل کم مهارت
این مسئله، تاکنون، دغدغه اصلی حامیان تکنولوژی بوده است. به احتمال زیاد، هوش مصنوعی جایگزین بسیاری از مشاغل کم مهارت شود. از آن جایی که ماشین‌ها می‌توانند به‌صورت ۲۴ ساعته در هفت روز هفته و بدون وقفه کار کنند، صاحبان صنایع ترجیح می‌دهند که به جای انسان‌ها، بر ماشین‌ها سرمایه گذاری کنند. همزمان که به سمت دنیای اتوماتیک حرکت می‌کنیم (جایی که تقریباً همه کارها توسط ماشین‌ها انجام می‌شوند)، احتمال بروز بیکاری در مقیاس گسترده بیشتر می‌شود. نمونه‌ای از این موضوع، مفهوم اتومبیل‌های بدون راننده است. اگر این نوع اتومبیل‌ها آغاز به کار کنند، میلیون‌ها راننده در آینده بیکار خواهند شد.
کار محدود
ماشین‌های هوش مصنوعی، بر اساس آموزش‌ها و برنامه‌ریزی‌شان، وظایف خاصی را انجام می‌دهند. تکیه کردن به ماشین‌ها برای سازگاری با محیط‌های جدید، خلاق بودن آن‌ها و تفکر خارج از چارچوب، اشتباه بزرگی خواهد بود. چنین چیزی امکان‌پذیر نیست؛ چرا که حوزه تفکر ماشین‌ها، تنها به الگوریتم‌هایی که برای آن آموزش دیده‌اند، محدود شده است.
شما چقدر با مطالب مطرح شده در این مقاله موافق هستید؟ به نظر شما مزایای هوش مصنوعی بیشتر است یا معایب آن؟ با وجود خطرات احتمالی، آیا با استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی برای ساده‌سازی فرایندها موافق هستید؟ تجربیات و نظرات‌تان را با ما و دیگران به اشتراک بگذارید.
انواع هوش مصنوعی
هوش مصنوعی به چهار مدل کلی ماشین‌های واکنشی، حافظه محدود، نظریه ذهن و خود آگاهی تقسیم می‌گردد. هر یک از این مدل‌ها با توجه به هدف و قابلیت‌هایشان در حوزه‌های متعددی کاربرد دارند.
ماشین‌های واکنشی (Reactive Machines)
یکی از قدیمی‌ترین مدل‌های هوش مصنوعی، ماشین‌های واکنشی می‌باشد که تنها برای انجام وظایف تخصصی طراحی شده‌اند. این ماشین‌ها قادر به ذخیره اطلاعات نیستند. در نتیجه امکان تصمیم‌گیری بر اساس تجربیات گذشته را نداشته و تنها برای پاسخگویی به نیاز افراد ساخته شده‌اند. موتور جستجوی گوگل مثال خوبی برای این ویژگی می‌باشد.
حافظه محدود (Limited Memory)
در این مدل، با کمک هوش مصنوعی امکان ذخیره اطلاعات و تصمیم‌گیری بر اساس داده‌های قبلی وجود دارد. در واقع اساس رفتار یک ماشین، سرنخ‌هایی است که در گذشته ارائه شده است. احراز هویت و شناسایی افراد در سامانه‌های مختلف از این نوع می‌باشند.
نظریه ذهن (Theory of Mind)
نظریه ذهن بدان معناست که هوش مصنوعی می‌تواند به شکل بهتری احساسات، عواطف و اعتقادات انسان‌ها را درک کند و سپس از این اطلاعات برای تصمیم‌گیری خود استفاده نماید. این شاخه از علم همچنان در حال توسعه می‌باشد و در صورت موفقیت آن تحول عظیمی در زندگی انسان‌ها رخ خواهد داد.
خود آگاه (Self-aware)
هدف از طراحی مدل خود آگاه، شبیه‌سازی مغز انسان می‌باشد. به شکلی که میزان درک یک ماشین به اندازه آگاهی و درک یک انسان باشد. در این فرضیه یک ربات، قدرت درک احساسات و نیاز دیگران را داشته و همانند یک انسان با آنان ارتباط برقرار خواهد کرد.
نقش هوش مصنوعی در تجارت چیست؟
با رشد فعالیت رایانه‌ها، گوشی‌های هوشمند و شبکه‌های اجتماعی کمتر کسب و کاری هنوز به شکلی سنتی به فعالیت خود ادامه می‌دهد. با نگاهی به اطرافمان به تأثیر این مهم در رفتار و سبک زندگی افراد پی خواهیم برد. در دنیای امروز، افراد با زنگ ساعت هوشمند خود از خواب بر می‌خیزند. به تقویم کاری خود که در نرم افزار هوشمند تنظیم شده است مراجعه می‌کنند. در طول مسیر محل کار از شبکه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند و تا پایان روز انتخاب‌های بسیاری را بر اساس پیشنهاد پلتفرم‌های مختلف انجام می‌دهند. این همان قدرت انکار نشدنی یک محصول فراگیر است.
در واقع می‌توان گفت کاربرد هوش مصنوعی در کسب و کار نقش مهمی در سرعت بخشی و ساده‌سازی کلیه اتفاقات روزمره داشته است. در تجارت نیز به همین شکل می‌باشد، کسب و کارها در حال حاضر از این دستاورد برای موفقیت در سه زمینه اصلی استفاده می‌کنند:
- هوشمندسازی محصولات و خدمات
- هوشمندسازی فرآیندها از طریق تجزیه و تحلیل داده‌ها
- تعامل با مشتریان و کارمندان
هوشمندسازی محصولات و خدمات
استراتژی هوش مصنوعی در تجارت، بر پایه استفاده بهینه از یک محصول و با هدف رضایت کاربران و افزایش فروش می‌باشد. ارائه خدمات مبتنی بر هوش مصنوعی نیز به معنی ارائه سرویسی هدفمند به مشتریان است که منجر به شکل‌گیری تعاملات مشتریان و وفاداری آنان به یک سازمان خواهد شد. بهره‌مندی از این فناوری در هر دو مبحث محصول یا خدمت، موجب افزایش سود هر کسب و کاری می‌گردد.
به‌طور مثال یک سرویس سفارش آنلاین غذا را در مقایسه با ثبت سفارش سنتی در نظر بگیرید. در زمان ثبت سفارش غذا به شکل سنتی امکان رهگیری سفارش، اندازه‌گیری میزان رضایت مشتریان، مدت زمان معطلی و سایر موارد قابل بررسی نمی‌باشند، در حالی‌که با تکیه بر فناوری هوش مصنوعی و با استفاده از داده‌های دریافتی از هر سرویس، می‌توان رفتار مشتریان را تحلیل کرده و برای بهبود کسب و کار کوشید. فراموش نکنیم در بازار کنونی، کسب و کاری موفق‌تر خواهد بود که سعی در ساده‌سازی زندگی افراد داشته و با ارائه راهکارهای هوشمندانه با سرعت بیشتری به نیاز آنان پاسخ دهد.
هوشمندسازی فرآیندها از طریق تجزیه و تحلیل داده‌ها
یکی از اهداف هوش مصنوعی، تسهیل فرآیندهای مختلف برای کاربران می‌باشد. در هر سازمان نیز با کمک این فناوری می‌توان در مراحل مختلف اعم از استراتژی، تولید، ارائه محصول و خدمات، داده‌های مختلف را جمع‌آوری کرده و سپس مورد بررسی قرار داد. به این شکل نقاط قوت و ضعف یک سازمان شناسایی شده و برای رشد و توسعه آن امکان برنامه‌ریزی وجود خواهد داشت. در واقع هوش مصنوعی فرصت‌های زیادی را برای سفارشی‌سازی و بهینه‌سازی به همراه دارد.
هوشمندسازی فرآیند و تحلیل داده
مثال سفارش آنلاین غذا در این بخش نیز کاربرد دارد. با اطلاع از میزان نارضایتی مشتریان یک سازمان، نهادهای نظارتی آن قادر به ارائه راهکارهایی برای حل این مشکل خواهند بود. در واقع بهترین روش این است که تشخیص دهید بهبود کدام بخش‌ها برای کسب و کار شما اولویت دارند و کاربرد هوش مصنوعی در کسب و کار شما چیست؟ باید بدانید کجا بیشترین ارزش را به شرکت شما می‌افزاید؟ سپس تصمیم بگیرید که کسب و کار شما چه هدفی دارد و هوش مصنوعی برای رسیدن به این هدف چه کمکی خواهد کرد؟ به این ترتیب، می‌توانید درک درستی از هوشمندسازی فرآیندهای سازمانتان پیدا کنید.
تعامل با مشتریان و کارمندان
مدیریت ارتباط با مشتری یکی از ارکان اصلی هر کسب و کاری است. برقراری تعامل صحیح با مشتریان و ذخیره‌سازی اطلاعات آنان برای ارائه خدمات بهتر بسیار ضروری می‌باشد. با کمک هوش مصنوعی می‌توان علایق، اعتقادات و تمایلات هر کاربر را شناسایی کرده و بر اساس نیاز او پیشنهادات جذابی ارائه نمود. سرویس‌های ارسال ایمیل و یا اتوماسیون‌های CRM نمونه خوبی برای این موضوع هستند. دسته‌بندی کاربران بر اساس پارامترهای مشخص و ارائه راهکار به موقع در زمان بروز مشکل، راز موفقیت سازمان‌های بزرگ می‌باشد. به‌طور مثال با تکیه بر هوش مصنوعی می‌توان کاربرانی که در تاریخ مشخصی متولد شده‌اند را شناسایی کرده و با ارسال یک ایمیل هوشمند، تخفیف‌های ویژه‌ای را به‌عنوان هدیه به آنان ارائه نمود.
اما بسیاری از کارمندان، هوش مصنوعی را تهدیدی برای از دست‌دادن شغل خود دانسته‌اند. در حالی‌که این فناوری با هدف مدیریت تعاملات کارکنان و مشتریان طراحی گردیده است.. اگر نیازمند آشنایی بیشتر با کاربردهای هوش مصنوعی در شرکت خود می‌باشید، پیشنهاد می‌کنیم دوره آموزشی هوش مصنوعی و ایده‌های کسب و کار آکادمی همراه اول را از دست ندهید.
معایب و مزایای استفاده از هوش مصنوعی در کسب و کار
همانطورکه قبل‌تر به آن اشاره شد استفاده از هوش مصنوعی نگرانی‌های بسیاری برای افراد به همراه دارد. نگرانی در مورد امنیت شغلی، کمرنگ شدن احساسات، کنترل رفتار توسط ماشین‌ها و حکمرانی ربات‌ها، همه از این موارد هستند. از مزایای هوش مصنوعی می‌توان به انجام امور با دقت بالا، کار مداوم بدون نیاز به استراحت، تصمیم‌گیری درست و به دور از احساسات در شرایط مختلف اشاره نمود.
اما در مواقعی ممکن است همین نکات مثبت نیز منجر به بروز مشکلاتی شوند. به بیان دیگر تصمیم‌گیری بدون در نظر گرفتن ابعاد عاطفی، خطر بزرگی برای انسان خواهد بود. از طرفی وابستگی بیش از حد به ماشین‌ها، نرم‌افزارها، ربات‌های هوشمند نیز موجب کاهش راندمان فعالیت افراد شده‌اند. تصور کنید تنها یک ساعت بدون اینترنت و گوشی همراه در اتاقی تنها بمانید. بدون این ابزار در بسیاری از مواقع حس سردرگمی و اضطراب در افراد نمایان می‌شود و این ناشی از عدم تاب‌آوری آنان می‌باشد. نکته دیگر هزینه بالای استفاده از هر ابزار است. بخش قابل توجهی از هزینه‌های ماهانه افراد صرف استفاده از فناوری‌های گوناگون می‌شود. در تجارت نیز ممکن است نکات مثبت و منفی بسیاری برای استفاده از هوش مصنوعی وجود داشته باشد، اما مزیت‌ها همواره بر معایب این تکنولوژی برتری دارند.
نمونه‌های هوش مصنوعی
همان طور که در ابتدا اشاره کردیم، تبلیغات مرتبط، یکی از کاربردهای هوش مصنوعی است که به منظور هدفگیری مخاطبان اصلی و رساندن پیام مرتبط به آن‌ها، انجام می‌شود. اما این تکنولوژی، کاربردهای فراوان دیگری نیز دارد. رتبه‌بندی صفحات وب بر اساس علایق کاربر، پاسخ‌دهی خودکار در نرم‌افزارهای پیام رسان، طراحی لباس بر اساس سلیقه کاربران و فناوری تشخیص چهره، نمونه‌هایی از کاربردهای این تکنولوژی هستند. در پست‌های بعدی، در مورد کاربردهای گوناگون و گسترده هوش مصنوعی بیشتر صحبت می‌کنیم.
همان‌طور که در پست‌های قبل اشاره کردیم، هوش مصنوعی پدیده‌ای است که در آن یک ماشین با توانایی درک، تحلیل و یادگیری از طریق الگوریتم‌های ویژه، به‌صورت یک برنامه هوشمند عمل می‌کند. برای کسب اطلاعات بیشتر می‌توانید مقاله هوش مصنوعی و رویکردهای آن را مطالعه کنید. ماشین‌های هوش مصنوعی می‌توانند الگوهای رفتاری انسان را به خاطر بسپارند و مطابق با ترجیحات آن‌ها سازگار شوند. برخلاف تصور عمومی، هوش مصنوعی تنها به فناوری اطلاعات یا صنعت فناوری محدود نمی‌شود. این تکنولوژی، در زمینه‌های دیگر مانند پزشکی، کسب و کار، آموزش، قانون و تولید نیز به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد.
آمار زیر، وضعیت رشد هوش مصنوعی را نشان می‌دهد:
- در سال ۲۰۱۴، بیش از ۳۰۰ میلیون دلار در استارتاپ‌های هوش مصنوعی سرمایه گذاری شد که نسبت به سال قبل، ۳۰۰ درصد افزایش داشت (بلومبرگ).
- تا سال ۲۰۱۸، ۶ میلیارد دستگاه، به‌صورت پیش فرض، درخواست پشتیبانی می‌کنند (گارتنر).
- تا پایان سال ۲۰۱۸، «دستیارهای دیجیتال مشتری»، مشتریان را از طریق چهره و صدا تشخیص می‌دهند (گارتنر).
- هوش مصنوعی، تا پایان دهه، جایگزین ۱۶ درصد مشاغل آمریکایی خواهد شد (فارس‌تر).
- ۱۵ درصد از کاربران تلفن‌های اپل از قابلیت تشخیص صدا Siri استفاده می‌کنند (BGR).